Każda epoka ma swoją estetykę, dotyczącą wszelkich sfer ludzkiej działalności istniejących w danych czasach: sztuki użytkowej, biżuterii, meblarstwa, architektury, motoryzacji, sztuki ludowej i wysokiej – plastyki, fotografii, malarstwa, muzyki, literatury, zdobnictwa, metaloplastyki, rzeźby, mody, fotografii. Estetyka dotyczy również tego, jakie wzorce kształtowania wyglądu zewnętrznego są uznane za piękne w danym czasie. Do upiększania się od najdawniejszych dni cywilizacji ludzkich służy „przemysł” kosmetyczny. W pierwszych cywilizacjach jako kosmetyków używano różnych roślin, rozgniatanych, namaczanych, parzonych, suszonych, w inny jeszcze sposób przetwarzanych. Podobnie przetwarzano niektóre substancje pochodzenia mineralnego. Ale również zwierzęta służyły jako kosmetyki. Rozgniatano żuczki, larwy, które miały w sobie różne substancje barwiące. Pozyskiwano zapachy z gruczołów zapachowych niektórych zwierząt.
Obecnie dostęp kosmetyków jest ogromny. Po pierwsze mamy wciąż dostępnych większość starych sposobów upiększania za pomocą substancji roślinnych i zwierzęcych. Stanowią one bazę domowych receptur, przekazywanych sobie z pokolenia na pokolenia, zapisywanych w inkunabułach i dziennikach rodzinnych. Są to wszystkie wywary, napary, dekokty, suszone preparaty, domowe maści, nalewki, syropy, soki, ziołomiody… Mnóstwo ludzi, szczególnie kobiet oczywiście, z sukcesami korzysta z tych dawnych receptur, a także stosując nowoczesne odmiany, modyfikacje tych przepisów.
Ale oczywiście istnieją również kupne kosmetyki. Każda drogeria, sklep z kosmetykami czy apteka jest ich pełna. Dziesiątki, setki, miliony produktów jest obecnie na rynku.
Ale czym jest kosmetyk? Sprawę tę, jak większość w naszym sformalizowanym czasie, określa prawo. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady z roku 2009 produkt kosmetyczny to: „każda substancja lub mieszanina przeznaczona do kontaktu z zewnętrznymi częściami ciała ludzkiego […] lub z zębami oraz błonami śluzowymi jamy ustnej, którego wyłącznym lub głównym celem jest utrzymywanie ich w czystości, perfumowanie, zmiana ich wyglądu, ochrona, utrzymywanie w dobrej kondycji lub korygowanie zapachu ciała”.
Obecnie, od początku bieżącego roku, a więc od ponad trzech tygodni prawne sprawy związane z kosmetykami reguluje akt prawny: Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o produktach kosmetycznych. Prawne definicje pozwalają stwierdzić, jaka substancja jest kosmetykiem,a jaka nie. Za tym idą pewne wymagania formalne wobec produktu. Aby jednak ogarnąć mnogość istniejących substancji będących kosmetykami, powstały różne klasyfikacje, podziały, uszeregowania. Na przykład kosmetyki można podzielić ze względu na część ciała, której dotyczą, do której pielęgnacji służą: do skóry, do twarzy, do włosów, do paznokci. Z kolei ze względu na to, dla kogo są przeznaczone, podzielić je można na kosmetyki: dla wszystkich, dla kobiet, dla mężczyzn, dla dzieci (tutaj istnieje też wewnętrzny podział na okresy dzieciństwa – począwszy od okresu niemowlęctwa, aż do okresu „przednastolatkowego”) dla nastolatków. Trzeci rodzaj podziału klasyfikuje kosmetyki ze względu na funkcję, jaką mają pełnić – w ten sposób wyróżnia się kosmetyki: do zmiany wyglądu (tak zwane kosmetyki kolorowe), czyszczące, pielęgnujące i ochronne, zapachowe.
Poczynając od końca – kosmetyki zapachowe to te, które służą nam do „wypachnienia się”, a więc dezodoranty, antyperspiranty, wody toaletowe i kolońskie, perfumy.
Kosmetyki pielęgnujące i ochronne to te, które zapewniają ochronę i zajmują się pielęgnacją ciała lub jego części, by miało ono zdrowy i piękny wygląd. Do tej grupy zaliczamy na przykład kremy i maści, olejki i masła kosmetyczne. balsamy do ciała, pomadki ochronne, odżywki, toniki, ampułki…
Kosmetyki czyszczące mają za zadanie oczywiście oczyścić ciało, zachować je w czystości, zadbać o higienę. Tutaj należą pasty do zębów, mydła, peelingi, żele do ciała lub jego części, płyny do kąpieli, sole do kąpieli, płyny do higieny intymnej, płyny do demakijażu, zmywacze do paznokci i tak dalej.
